علیرضا فدایی کرمانی_چند ماه است که جهان در پی انتشار و اپیدمی ویروس کرونا دچار تشویش، نگرانی و التهاب است. همیشه شیوع و اپیدمی یک بیماری در سطح جهان کابوسی بوده است که اکثر ما آن را در سینما و با دیدن فیلم‌هایی با این موضوع تجربه کرده بودیم و نمی‌پنداشتیم که روزی این کابوس در دنیای واقعی به واقعیت بپیوندد.
سال‌هاست که سینمای جهان و به خصوص هالیوود مشعول تولید آثاری اعم از فیلم و سریال با موضوع زامبی و مردگان متحرکی است که با حمله به انسان‌های زنده و سالم و گاز گرفتن آنها باعث تبدیل شدن آنها به زامبی می‌شوند و جالب این‌که این گونه آثار مورد توجه و استقبال زیاد تماشاگران و مخاطبان نز قرار می‌گیرد. به جرات درچند سال اخیر تعداد سریال‌ها و فیلم‌هایی با موضوع مردگان متحرک و زامبی و اپیدمی زامبی شدن آن قدر زیاد بوده که گاهی شباهت‌ها نزدیک به هم ان فیلم‌ها، حتی مخاطب جدی سینما را نیز در تشخیص دچار اشتباه می‌کند. اما جدای از این موضوع، در سینما بوده‌اند آثاری که داستان آنها شباهت فراوانی به وضعیت کنونی دنیا و انتشار ویروس کرونا داشته است و اتفاقا شباهت داستان این فیلم‌ها به گونه‌ای بوده که موجب تعجب می‌گردد. یکی از این آثار فیلم «شیوع» به کارگردانی «استیون سودربرگ» است که هفته‌ی گذشته در همین صفحه در ستون شهر فرنگ تماشای آن را با توجه به اپیدمی کرونا در سطح جهان به علاقه‌مندان توصیه کردیم. سودربرگ، کارگردان شهیر سینما که بیش از ۱۸ فیلم در کارنامه‌ی هنری خود دارد، و جایزه اسکار را برای فیلم «قاچاق» و همچنین جایزه‌ی نخل طلای جشنواره کن را نیز دریافت کرده است، شیوع، را براساس فیلم‌نامه‌ای از اسکات زد برنس در سال ۲۰۱۱ ساخت که در آن بازیگران مطرحی چون مت دیمون، لارنس فیشبرن، ماریون کوتیار، جود لاو، گوئینت پالترو، کیت وینسلت، جنیفر ایلی و برایان کرانستون و...به ایفای نقش پرداخته‌اند. فیلم شیوع در سال ۲۰۱۱ روی پرده‌های سینما رفت و همانطور که اشاره شد در این فیلم شاهد شیوع ویروسی می‌شویم که در داستان فیلم عنوان می‌شود و با ویروس کرونا بسیار شبیه است. این روزها موضوع این فیلم باعث شد تا بسیاری از مخاطبان جدی سینما با یادآوری این فیلم اتفاقات آن را با شیوع ویروس کرونا در هفته‌های اخیر در جهان مقایسه کنند.
حال سؤال اصلی اینجا است که تا چه اندازه رویدادهای فیلم شیوع به ویروس کرونا نزدیک است؟ چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی بین ویروس « MEV-1ویروس که در فیلم باعث بیماری شده است» با ویروس کرونا وجود دارد؟ آیا سودربرگ چند سال پیش چنین ویروسی را پیش‌بینی کرده بود؟ آنچه مشخص است به گفته نویسندگان فیلم‌نامه این اثر اتفاقات فیلم برگرفته از اپیدمی وشیوع دو بیماری ویروسی مرگبار یعنی سارس در سال ۲۰۰۲ و آنفلوانزای خوکی در سال ۲۰۰۹ بوده است که اتفاقا ویروس کرونا نیز به‌عنوان یک ویروس در خانواده سارس قرار دارد. علائم تمامی این بیماری‌ها مثل سرماخوردگی و آنفلوانزای عادی است و در اتفاقات فیلم نیز شاهد آن هستیم که در ابتدا اشخاص آلوده فکر می‌کنند که تنها یک سرماخوردگی عادی است. بنابراین باتوجه‌به الگوی مشابه، شباهت کرونا با ویروس MEV-1 اتفاق و امری عجیب نیست و درواقع داستان فیلم از الگوی دو بیماری ویروسی دیگر الهام گرفته شده است. هر دو ویروس کرونا و MEV- 1 از راه تماس بین انسان‌ها انتقال پیدا می‌کند که باعث سرعت بخشیدن به گسترش آن می‌شود تا افراد بیشتری در معرض دچار شدن به آن قرار بگیرند. در هر حال، این نکته را باید گفت که ویروس MEV-1 در اتفاقات فیلم بسیار کشنده‌تر از کرونا است، به‌طوری که هرکسی دچار این بیماری می‌شود، نمی تواند جان سالم به در ببرد و این در حالی است که طبق آمار قربانیان کرونا بیشتر افراد سالمند و دارای بیماری و... هستند. اما نکته جالب در مورد فیلم، شیوع منشا بیماری درآن است وگرچه در طول اتفاقات فیلم منشا بیماری مشخص نیست، اما در پایان آن مشخص می‌شود که یک خفاش آلوده در چین باعث آلودگی یک خوک می‌شود که این خوک در ادامه باعث آلوده شدن سر آشپز در هنگ کنگ و در ادامه باعث آلودگی شخصیت گوئینت پالترو که مشتاق دیدار با سرآشپز بود، شد. و این در حالی است که گفته شد خفاش به‌عنوان یکی از متهمان ردیف اول شروع شیوع بیماری کرونا در ووهان چین است، گرچه بعدها این فرضیه چندان تایید نشد، ولی همچنان تعداد بسیاری عامل کرونا را از خفاش می‌دانند. همین امر باعث شده که بسیاری به مقایسه این دو موضوع در فضای مجازی پرداخته‌اند و حتی خوردن خفاش توسط مردم چین را یکی از عوامل احتمالی شیوع بیماری کرونا در این کشور دانسته‌اند که البته انتقال از «مار» هم یکی دیگر از فرضیات مطرح شده است. بااین حال، همین شباهت بین این دو موضوع یکی از دلایل شهرت یافتن این فیلم و معرفی آن به‌عنوان اثری که شیوع کرونا را پیشگویی کرده، بوده است. و از طرفی این مقایسه موجب وحشت شد. اما همانطور که اشاره شد ویروس MEV-1 در فیلم شیوع، بسیار کشنده بود و فرد مبتلا خیلی سریع طی ۳-۴ روز علائم بیماری را نشان می‌داد و خیلی سریع هم کشته می‌شد، اما زمان تشخیص یا بروز ویروس کرونا بین ۱۰ تا ۱۴ روز ممکن است طول بکشد. طبق آماری که در فیلم منتشر شده بود، از روزی که این بیماری شیوع پیدا کرده بود و تا ۲۶ بعد از اپیدمی ان حدود ۲ و نیم میلیون نفر در آمریکا و ۲۶ میلیون نفر در سراسر جهان کشته شدند. با این حال، کرونا که از اواخر سال ۲۰۱۹ شیوع پیدا کرده اما تا کنون تعدادنفرات مبتلا به بیماری کرونا بسیار پایین ترگزارش شده‌است. و آمار مرگ ومیر نیز بسیار کمتر است. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری یا CDC در گزارش جدید خود به مقایسه فیلم شیوع با دنیای واقعی پرداخته‌اند. کارشناسان CDC گفتند که منبع الهام فیلم اتفاقات دو دهه‌ی اخیر بوده و همین موضوع باعث شده تا بسیاری از موارد با دنیای واقعی و بیماری کرونا مطابقت داشته باشد. درواقع بیماری نوظهور فیلم خیلی سریع در دنیا گسترش پیدا کرد که طبق گفته‌ی «CDC» این امر قابل پیش‌بینی است که یک بیماری بتواند آنقدر قابل انتقال باشد که طی چند روز در سراسر جهان گسترش پیدا کند. روش انتقال ویروس کرونا با ویروس فیلم شیوع کاملا یکسان است. همچنین منشا ویروس فیلم شیوع و کرونا هر دو از شرق آسیا است که این موصوع از شباهت‌های فیلم با اتفاقات روزهای اخیر است. همچنین تصاویر منتشر شده از وضعیت فروشگاه و خیابان‌های ووهان چین بی‌شباهت به وضعیت شهر شیکاگو در فیلم شیوع نیست که این تصاویر درواقع این موضوع را یادآوری می‌کند که چنین ویروسی می‌تواند باعث از کار افتادن یک شهر بزرگ شود.
نکته‌ی دیگر در موردفیلم شیوع که با اتفاقات امروز جهان متفاوت است این می باشد که در فیلم بسیاری از پرستاران محل خدمت خود و مراکز نگه‌داری بیماران را ترک می کنند که در دنیای واقعی چه برای کرونا و چه موارد مشابه دیگر، شاهد چنین موضوعی نیستیم در هر حال طرح اولیه داستانی فیلم شیوع، به اتفاقی مثل شیوع ویروس کرونا بسیار نزدیک است وشباهت‌هایی وجود دارد، اما این فیلم درنهایت یک اثر داستانی است که روند آن براساس ذهن نویسنده و کارگردان شکل گرفته و به همین منظور در آن شاهد ساخت واکسنی برای ویروس مرگبار فیلم در کمتر از یک ماه هستیم. گرچه این مطلب قصد نقد و بررسی فیلم شیوع را نداشت، اما باید به این نکته اشاره کرد که این اثر همچنان که گفتیم توسط استیون سودربرگ کارگردانی شده است فیلم‌سازی که مهارتش در سینما در شیوه‌ی روایت داستان از طریق شخصیت‌های پرداخت شده و طراحی رویدادهای متناسب با آنها فوق‌العاده و کم نظیر است. شیوع از قاعده‌های تخصصی گونه هیجانی پیروی می کند، به همراه زیرنویس‌هایی که به خوبی مخاطب را با خود همراه و به قولی میخکوب می‌کنند. جالب است بدانیم که شیوع طبق امار یکی از سایت‌های معتبر سینما در هفته‌های اخیر به لیست ۱۰ اثر پر بازدید و مخاطب در جهان راه یافته و در کنار آثار جدیدی همچون «جوکر»، رتبه اول، «روزی روزگاری در هالیوود»، رتبه سوم، «انگل»، رتبه چهارم و «شیادان»، رتبه هشتم، جا پیدا کرده است. این صعود برای فیلمی که ۹ سال پیش اکران شده اتفاقی‌ست کم نظیرکه کمتر زمانی پیش می‌آید و ماجرای ویروس کرونا در آن نقش به سزایی داشته است. به‌هرحال این فیلم همچنان که گفته شد داستان خود را بر پایه‌ی استناد به شیوع بیماری‌های ویروسی در دو دهه اخیر در دنیا با چاشنی تخیل سازندگان خود روایت کرده است و نباید آنرا نوعی پیشگویی عجیب قلمداد کرد و با مقایسه‌ی آن با وضعیت کنونی دچار نگرانی و اضطراب شد و با «شیوع» به یک خرافه‌ی بزرگ دامن زد!
به یک خرافه‌ی جهانی دامن زد. سینما برشی از زندگی است، آن هم برشی با چاشنی تخیل، هیجان تعلیق و جذابیت بیشتر برای جذب بیشتر مخاطب و مخاطب بیشتر.
