یکی از اموری که می‌تواند در مواقع اضطراری مثل حوادث و بلایای طبیعی در کاهش آسیب‌ها بسیار موثر باشد، استحکام زیرساخت‌های کشور در مسائل مختلف مانند تامین نیرو و ارتباطات فیزیکی است؛ آنهم با توجه به اینکه درصد زیادی از انواع حوادث و بلایای جهانی شناخته شده، در ایران سابقه وقوع داشته؛ و حتی آتشفشان، سونامی و رانش زمین در ایران رخ داده است.
همه می‌دانیم، ایران یکی از مناطق زلزله خیز است و حوادثی چون زلزله، طوفان، سیل و... در کشور ما بسیار دیده می‌شود و در این بین، استان پهناور کرمان از حادثه خیزترین مناطق کشور در بروز بلایای طبیعی همچون زلزله، سیل، رانش زمین و طوفان است. با این مقدمه باید گفت که برای مقابله با حوادث و بلایای طبیعی در کشور نیازمند دو رکن اصلی هستیم: آماده‌سازی کامل دستگاه‌ها برای مدیریت بحران، و آموزش صحیح و به‌روز شهروندان.
سازمان‌ها و دستگاه‌ها باید همواره برای مقابله با حوادث غیرمترقبه، آمادگی لازم را داشته باشند,چراکه ما در کشوری بحران‌مدار و حادثه‌خیز زندگی می کنیم. اما متاسفانه در بخش سازمانی و مدیریتی در تعامل بین سازمان‌ها مشکل داریم و به همین دلیل باید برای مدیریت بحران و فرماندهی واحد, برنامه ریزی بیشتری داشته باشیم.
در واقع هیچ کشوری در دنیا نمی‌تواند مدعی شود که بحرانی ندارد، به‌هرحال در تمام دنیا شاهد حوادث و بلایای کوچک و بزرگ هستیم و شهروندان نباید بر این تصور باشند که هر زمان حادثه‌ای رخ داد، تنها دولت است که به کمک‌شان می‌رود. بله، دولت وظیفه دارد کمک کند، اما در چنین شرایطی آگاهی شهروندان حکم سرنوشت‌سازی را ایفا می‌کند، که برای رسیدن به این آگاهی باید، مبحث آموزش را جدی بگیریم.
عجالتا بد نیست که یادآوری کنیم: هر خانواده‌ای بهتر است همیشه یک کیف‌دستی آماده که شامل مدارک شناسایی حداقلی، بطری آب، کنسرو غذا و چند داروی حیاتی است، داشته باشند. چرا که اگر اعضای خانواده بر اثر هر حادثهٔ احتمالی، محبوس یا گرفتار شدند، حداقل بتوانند یک یا چند روز، خود را زنده نگه دارند تا نیروی‌های امدادی برای کمک‌رسانی برسند.
با این مقدمه بیایید همه با هم درباره وضعیت زیرساخت‌های کشور در چنین شرایطی فکر کنیم و تصور کنیم که اگر حادثه‌ای رخ‌داد، این زیرساخت‌ها چگونه عمل می‌کنند؟ اکنون که گاهی با یک حادثه کوچک، یا بروز یک مشکل ساده، آب و برق به‌کلی قطع می‌شود، در وضعیت بحرانی چه‌خواهد شد؟ بنابراین باید برای توقیت زیرساخت‌ها کوشید
درهرحال، زیر ساخت‌ها باید قوی و با کیفیت باشند، چرا که در برخی موارد خود حادثه آسیب چندانی وارد نمی‌کند، اما حوادث بعد از آن اتفاق است که تلفات زیادی می‌گیرد. بسیاری اوقات خود حادثه و بحران آنقدر آسیب‌رسان نیست، بلکه بی‌احتیاطی‌های پس از آن آسیب بیشتری به افراد وارد می‌کند.
به‌هرشکل، جدای از بحث بازسازی و تقویت زیرساخت‌ها، همانطور که اشاره شد، موضوع آموزش، حائز اهمیت بسیاری است.
بر همین اساس مدرسان سازمان آتش‌نشانی و خدمات‌ایمنی کرمان، از ابتدای امسال بیش از 30 هزار نفر دانش‌آموز را تحت آموزش‌های ایمنی بردند؛ با این تاکید که این آموزش‌ها، استاندارد و به‌روز بود؛ چرا که بسیاری آموزش‌های قدیمی باید بازنگری شود. برای مثال یک زمانی گفته می‌شد در وقوع زلزله، امن‌ترین مکان، چارچوب در است؛ بله 30 یا 40 سال قبل که عموم خانه‌ها، یک‌طبقه بود و دیوارهای قطوری داشت، امن‌ترین مکان، چارچوب درهای آن خانه‌ها بود، اما خانه‌های امروزی شرایط خاص خود را دارد و آموزش‌های متفاوتی را می‌طلبد.
اکنون، یکی از موارد آسیب‌زا در زلزله، فرار کردن است. در زلزله افراد زیادی هنگام فرار کردن دچار آسیب می‌شوند، به‌ویژه در راه‌پله‌های آپارتمان.
اطراف ستون‌های اصلی ساختمان‌ها، امن‌ترین نقطه در برابر ریزش آوار است. هنگام وقوع زلزله به صورت درازکش و با پوشاندن سر در کنار این دیوارها و به حالت نشسته با پوشاندن سر در کنار ستون‌های اصلی قرار بگیرید. زیر تخت‌خواب، زیر میز، داخل آسانسور، راه پله و وسط اتاق، محیط مجاور پنجره‌ها، از ناایمن‌ترین نقاط در هنگام وقوع زلزله است. یخچال، فریزر، لباسشویی می‌توانند وزن آوار را منحرف کنند، لذا اطراف آن ها نیز می تواند جان پناه خوبی باشد.
محمدرسول جهانشاهی
