عضو ستاد مناسب‌سازی معابر عمومی شهرداری کرمان، پرونده‌ای قطور دارد از آن‌چه سال‌ها در پی باور، تلاش و هدفمندی زندگی‌اش کسب کرده است.
سید شورش دلپسند، در دانشگاه کارشناسی ارشد مدیریت دولتی خوانده، در رشتۀ ورزشی شنا، از مربیان موفق کشور و یکی از فعالان اجتماعی استان است.
اخیراً در پی پشتکار و پیگیری‌اش برای مناسب‌سازی مسیر تردد خود و دوستانش، عضو ستاد مناسب‌سازی معابر عمومی شهرداری کرمان شده است.
دلپسند که از سال 88 به‌عنوان مسئول کمیته ورزش همگانی جانبازان و معلولان استان منصوب شده، مسئولیت کمیته‌های شنا و قایق‌رانی جانبازان و معلولان استان کرمان نیز هست. او هم‌اکنون به‌عنوان بنیان‌گذار شنا و قایق‌رانی جانبازان و معلولان در استان کرمان فعالیت می‌کند.
شورش دلپسند، سوابق اجتماعی پررنگی دارد، ازجمله: نماینده‌ی معلولان کرمان و عضو هیأت‌مدیره کانون تشکل‌های معلولان کشور، رییس انجمن حمایت از حقوق معلولان «آوات» و عضو هیأت امنا و هیأت مدیره انجمن ضایعه نخاعی پویای کرمان است. او مدال‌های رنگین ملی و جهانی مختلفی نیز در رشتۀ شنا و قایق‌رانی کسب کرده است، سیدشورش دلپسند اما، یک فعالیت جدی دیگر هم دارد؛ شکایت از نهادهای متخلف در زمینه‌ی مناسب‌سازی.
برای شنیدن صحبت‌های این شهروند موفق کرمانی با ایشان گفت‌وگو کرده‌ایم.
جناب دلپسند! شنیده‌ایم از بعضی نهادها به دلیل رعایت نکردن قوانین مربوط به معلولان شکایت کرده‌اید. ماجرا چیست؟
بگذارید از اول داستان شروع کنم؛ از روزی که تصمیم گرفتم با وجود معلولیت، از خانه بیرون بروم و هوایی تازه کنم: سال 85 بود که با جمعی از معلولان ضایعه نخاعی، انجمنی را تأسیس کردیم تا توانمندی‌ها و استعدادها در چهاردیواری خانه‌ها از بین نروند. بوستان خواجو، تنها محلی بود که با دستور شهردار وقت مناسب‌سازی و به‌عنوان پاتوقی برای دورهمی ما مشخص شد. عضوگیری و خدمت‌رسانی به معلولان با حداقل امکانات شروع شد و حضور اجتماعی معلولان، رنگی دیگر به خود گرفت و این جمع کوچک و دغدغه‌هایشان دلیلی شد برای جدی شدن عزم و انگیزۀ من که مطالبات این قشر از شهروندان را در شکل‌های مختلف منعکس کنم و پرچم‌دار حقوق شهروندی‌شان باشم؛ حقوقی که امروزه در قالب فصل 2 قانون جامع حمایت از معلولان ابلاغ، ولی از سوی برخی نهادهای دولتی نقض شده است.
چرا این پرونده را پیگیری می‌کنید؟
بنده به‌عنوان مؤسس انجمن حمایت از حقوق معلولان استان «آوات»، موظفم مسایل و مشکلات حقوقی پیش‌آمده برای این عزیزان را پیگیری کنم. یکی از برنامه‌هایی که اعضای این انجمن تصویب کردند، پیگیری قوانین مربوط به معلولان است.
باور و تفکر من این است که اگر این قانون 13 ساله اجرا شود، شرایط زندگی معلولان آن‌قدر ارتقا می‌یابد که نیازمند کمک‌های مالی موردی نخواهند بود؛ چرا که راه را برای تحصیل، مسکن، اشتغال و زندگی بهتر آن‌ها هموار می‌کند. شاید منفعت فردی به‌صورت موقت، مشکلاتی را حل کند، اما مطالبه‌ی منافع جمعیِ این عزیزان با همدلی و همراهی خودشان می‌تواند این وضعیت را به نقطۀ ایده‌آل برساند و تحولی بزرگ را در زندگی همه‌ی ما ایجاد کند.
من امیدوارم با حُسن اعتماد دوستانم و حُسن مدیریت برخی از مدیران استان هم‌چون نماینده‌های مجلس شورای اسلامی، رییس‌کل دادگستری و شهردار محترم، این پرونده، نقطه‌ی پایانی باشد بر نقض یکی از مهم‌ترین حقوق شهروندی افراد دارای معلولیت.
رعایت نکردن این قوانین چه مشکلاتی را بوجود آورده است؟
من و همۀ افرادی که بنا بر قضای روزگار، به معلولیتی دچار شده‌ایم، به‌دلیل همین نامناسب بودن محیط شهری، ماه‌ها و سال‌ها خانه‌نشین شدیم؛ نه می‌توانستیم به خیابان‌ها برویم و نه در بوستانی گردش کنیم. حتی خیلی از ماها از تحصیل در دانشگاه محروم شدیم. من هم در زمان ورود به دانشگاه، با وجود پله و نبود آسانسور و رمپ، با مشکلات بسیاری مواجه شدم و همین موانع باعث شد مطالبه‌گری در این زمینه را با جدیت بیشتری دنبال کنم. به‌جز معابری که مناسب‌سازی نشده، یا به شکل غیراصولی، سلامت و امنیت ما را به خطر انداخته، مراکزی هم هستند که با وجود رایزنی‌های رابطه‌ای و ضابطه‌ای، این کار را انجام ندادند؛ در همین راستا طی نامه‌ای از طرف انجمن حمایت از حقوق معلولان، آوات و با حمایت نمایندۀ محترم مجلس و با استناد به فصل دو قانون جامع حمایت از معلولان، مبنی بر مناسب‌سازی تمام وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی، و طراحی، تولید و احداث ساختمان‌های پزشکی، تجاری و مسکونی و اماکن عمومی و معابر و وسایل خدماتی برای دسترسی و بهره‌مندی افراد دارای معلولیت، از متخلفان به دادگستری استان شکایت کرده و با ارجاع نامه به دادسرای عمومی، در حال حاضر در مرحله‌ی تکمیل پرونده توسط قاضی محترم است.
هم‌چنین با همکاری اداره کل بهزیستی استان، لیستی از ارگان‌ها و ادارات متخلف در حال شناسایی و تکمیل است که طی ضرب‌العجل از سوی قاضی، موظف می‌شوند تا تاریخ معین‌شده، این قانون را اجرا کرده یا در انتظار مجازات مشخص‌شده در قانون باشند.
چرا این قانون بعد از 13 سال اجرا نشده است؟
معلولیت، حتی به‌صورت موقت، برای همه پیش می‌آید. مناسب‌سازی، برای سالمندان، مادران باردار، کودکان و بیماران لازم است، ولی به قول معروف، «سواره از حال پیاده خبر ندارد؛» برای همین، هر سال مسئولان در روز جهانی معلولان می‌آیند و قولی می‌دهند و می‌روند تا سال دیگر، همان روز!
مناسب‌سازی در کلیسای نوتردام پاریس، که قدمت بیش از هزار سال دارد نمونه‌ای از توجه دنیا به این مهم -حتی در اماکن تاریخی- است که ضوابطی نیز دارند، ولی نهادهای مختلف در کشور ما، هربار به بهانه‌ای از اجرای مناسب‌سازی معابر عمومی سر باز می‌زنند.
یک‌سال‌ونیم پیش ستاد مناسب‌سازی استان تشکیل شد؛ حتی سال گذشته بودجه‌ای نیز به نهادهای دولتی برای اجرای مناسب‌سازی اختصاص داده شد، اما هیچ‌گاه شاهد همکاری از سوی نهادها و ارگان‌ها نبودیم. یا این اصل را اجرا نکردند، یا به‌صورت غیراستاندارد اجرا کردند که عملاً مورد استفاده‌ی معلولان قرار نگرفته است. شش‌ماه از ابلاغ لایحه از سوی دولت به تمام نهادهای دولتی گذشته، اما اجرا نشده است.
در واقع شکایت از این ارگان‌ها و پیگیری آن تا حصول نتیجه، منجر به مجازات معین، مطالبۀ اصلی معلولان است و ما به دنبال چیزی جز حقوق شهروندی خود نیستیم.
اگر مسئولان استان فقط یک‌روز به‌صورت نمادین روی صندلی چرخ‌دار بنشینند، یا با چشمان بسته و عصای سفید، در شهر قدم بزنند؛ اولین مصوبه‌ای را که اجرا می‌کنند، مناسب‌سازی معابر و اماکن عمومی خواهد بود.
به‌هر شکل شما بعد از سال‌ها، عضو ستاد مناسب‌سازی معابر شهرداری کرمان شدید؛ این انتخاب نشانه عنایت خاص شهردار کرمان به این مهم است یا نتیجۀ پیگیری شما در این زمینه؟
هردو. ما سال‌ها منتظر بودیم شخصی بر مسند مدیریت شهری بنشیند که حقوق شهروندی ازجمله حقوق مربوط به معلولان، جزء اولویت‌هایش باشد و خوشبختانه این اتفاق افتاد. بعد از درخواست برای دیدار با مهندس عالم‌زاده، شهردار کرمان، این اتفاق مهم در شهرداری منطقه دو افتاد و در این نشست که نمایندگان انجمن‌های معلولان استان حضور داشتند، بنده به‌عنوان مشاور شهردار و عضو ستاد مناسب‌سازی شهرداری پیشنهاد شدم تا رابطی باشم بین خواسته‌های معلولان و خدمات شهرداری و ستاد مناسب‌سازی معابر عمومی در شهرداری کرمان از همین نقطه تشکیل شد.
به نظر شما تشکیل ستاد مناسب‌سازی یک راهکار موثر است یا یک شعار موقت؟
شهردار کرمان اهل برنامه و عمل است و به نظر می‌رسد این‌بار قانون در شهر اجرا شود. در اولین جلسه‌ی ستاد، مصوباتی اعلام و ازسوی جناب عالم‌زاده، شهردار کرمان، با تعیین تاریخِ مشخص، به مناطق چهارگانه ابلاغ شد.
در این نشست مقرر شد شهردار هر منطقه یک خیابان پرتردد را برای مناسب‌سازی مشخص و آن‌را به‌عنوان خیابان امن به معلولان معرفی کند، هم‌چنین یکی از بوستان‌های کاملاً مناسب‌سازی‌شده در هر منطقه، به محلی برای تفریح و ورزش معلولان اختصاص یابد، ضمن این‌که تجهیز سیستم حمل و نقل عمومی به خودروهای ویژه نیز، از دیگر مصوبات است. این ستاد جلسات ماهانه دارد و گزارش مکتوب آن به جناب شهردار ارایه می‌شود.
خوشبختانه این‌بار اراده‌ای جدی در مدیریت شهری دیده می‌شود که بسیار مثبت است. شهردار، معاونان شهردار و شهرداران مناطق، در اجرای وعده‌ها و مصوبه‌ها مصمم هستند و همین که نظر شهردار محترم کرمان با خواسته‌ها و مطالبه‌های معلولان هم‌سو است؛ یعنی راه برای رسیدن به «شهری ایده‌آل برای همه» هموار شده است.
فاطمه آرا
