برای رسیدن به اکونوموزه بانو بیبیجان حیاتی که در قلب بازار تاریخی کرمان قد برافراشته، مسیرهای مختلفی وجود دارد. از هرجا که بتوانید وارد بازار سرپوشیده بشوید، میتوانید در میانهی گشتوگذارتان به این موزه برسید ولی زهرا سادات سجادیان، مدیر اکونوموزه بانو حیاتی کرمان دو مسیر میانبر را پیشنهاد میکند که پارکینگ هم دارند؛ یکی از کوچه شمارهی 19 خیابان امام معروف به کوچهی سردار و دیگری از کوچهی شماره 11 خیابان شریعتی. خودرو را که پارک کنید با چند قدم پیادهروی میتوانید به موزهای برسید که میتوان آن را پویاترین موزه کرمان نامید.
یک اکونوموزه در یک بنای 130 سالهی تاریخی با غرفههایی متعدد که صنایعدستی بومی کرمان را به شما عرضه میکند. سجادیان دربارهی فعالیتهایی که در این مکان انجام میشود به کرمانشهر میگوید: «با هدف ترویج هنر و صنایعدستی بومی کرمان این اکونوموزه توسط شهرداری کرمان راهاندازی شده و از زمان شروع بهکار تاکنون هنرمندان مختلفی در این مجموعه حضور داشتهاند.هماکنون نیز 10 هنرمند نامی و شاخص در رشتههای متعدد در اکونوموزه فعالیت میکنند». سجادیان از برخی از این هنرمندان نام میبرد؛استاد مهدی ابراهیمی در رشتهی خوشنویسی،زهره امامحسینی در رشتهی نگارگری،محمدعلی رضایی در رشتهی قلمزنی،آقای محمودی در حوزهی گلیم و قالی.
مدیر اکونوموزه حیاتی ادامه میدهد:«یکی از اقدامات خوبی که انجام شده راهاندازی غرفهی فیروزهی شهربابک است که خانم رسا آن را اداره میکند و این کار در راستای معرفی فیروزهی مهجور و ناشناختهی شهربابک صورت گرفته است».
وی با اشاره به احیای شالبافی کرمان طی سالهای اخیر و راهاندازی غرفهی شال در اکونوموزه حیاتی میافزاید: «پتهی کرمان نیز در این موزه غرفه دارد که خانم بهارستانی که از هنرمندان برجستهی کرمان هستند آن را اداره میکند». سجادیان میگوید:«آقای ابراهیمپور نیز غرفهی کیف و کفش پته را راهاندازی کرده و خانم خسروی یکی از هنرمندان جوان نوپا، هنرهای حوزهی چوب را در اکونوموزه انجام میدهد».
سجادیان با بیان اینکه علاوه بر تولید صنایعدستی، آموزش هم در غرفهها ارائه میشود، ادامه میدهد: «از ویژگیهای مهم این مرکز تولید و فروش بدون واسطهی صنایعدستی است که هنوز در شهر کرمان چندان جا نیفتاده است». او از مردم کرمان میخواهد تا از این اکونوموزه و این فعالیتها حمایت بیشتری داشته باشند. او میگوید: «تا مردم یک شهر هنر و ارزشهای هنری خود را درک و حمایت نکنند آن شهر نمیتواند به جایگاه واقعی خود برسد». به گفتهی سجادیان،اکونوموزه حیاتی در راستای حمایت از خرید صنایعدستی برای پرسنل شهرداری امکان خرید اقساطی تولیدات غرفهها را فراهم کرده که متقاضیان از طریق اداره تعاون و رفاه شهرداری میتوانند از این فرصت استفاده کنند.
طعم خوش کتابخوانی در اکونوموزه
مدیر اکونوموزه بانو حیاتی در ادامه، اجرای طرح لذت کتابخوانی در موزه که توسط پژمان بختیاری و مهلا کریمی در حال انجام است را از دیگر فعالیتهای این مرکز اعلام و اظهار میکند: «این دو جوان خوشآتیه در همکاری با اکونوموزه کتاب خواندن را به یکی از برنامههای بازدیدکنندگان اضافه کردهاند و از هر فرصتی برای معرفی کتاب استفاده میکنند که این طرح آنها، بسیار هم مورد استقبال قرار گرفته است».
سجادیان میافزاید: «علاوه بر بازدیدکنندگان، گاهی اوقات بازاریان هم در ساعات بیکاری خود مراجعه کرده و از کتابهای اینجا به امانت میبرند و این استقبال از کتاب، برای ما بسیار افتخارآفرین و انگیزهبخش است».
اکونوموزه در کتابچۀ راهنمای خارجیها ثبت میشود
سجادیان در ادامهی این گفتوگو در پاسخ به این سوال که استقبال مردم از فعالیتهای این مرکز را چهطور ارزیابی میکنید؟میگوید: «بزرگترین مشکل ما ناشناخته بودن اکونوموزه حیاتی است. جالب است بدانید بیشترین بازدیدکنندگان این مرکز افراد غیر کرمانی و کسانی هستند که از کلانشهرها میآیند.نمیدانم دلیل حضور کمرنگ مردم کرمان چیست شاید یک دلیل آن باشد که ما کرمانیها خیلی جستوجوگر نیستیم در حالیکه باید در حال گشتوگذار در بازار تاریخی به مجموعههای اطراف بازار هم توجه کنیم که یکی از باکیفیتترین آنها همین اکونوموزه است».
مدیر اکونوموزه بانو حیاتی با اشاره به قدمت این بنا که به 130 سال قبل میرسد و با یادآوری زیباییهای معماری آن اظهار میکند: «خوشبختانه برای احیا و مرمت این بنا تلاش زیادی شده که دخلوتصرفی در معماری گذشته ایجاد نشود و کسانی که از آن بازدید میکنند میتوانند علاوه بر صنایعدستی با زیبایی معماری سنتی کرمان هم آشنا شوند».
او البته در راستای معرفی بیشتر اکونوموزه حیاتی از انجام پیگیریهایی برای ثبت نام آن در کتابچهی راهنمای گردشگران خارجی خبر داده و میگوید: «با تعدادی از راهنمایان تور هم هماهنگ کردهایم و هماکنون آنها بازدید از این موزه را در برنامهی برخی تورهایشان قرار میدهند». سجادیان اظهار میکند: «از مردم کرمان و پرسنل شهرداری خواهش میکنم که نسبت به این داشتههای ارزشمند فرهنگی و تاریخی شهر بیتفاوت نباشند و از اینگونه اماکن و فعالیتهایی حمایت کنند».
واگذاری ارزان غرفهها برای حمایت از هنر
مدیر اکونوموزه بانو حیاتی در ادامه، در پاسخ به این پرسش که نحوهی واگذاری غرفهها به هنرمندان چگونه است؟ توضیح میدهد: «اوائل افتتاح اکونوموزه، اطلاعیههایی به اصناف مختلف هنری داده شد تا تعدادی از هنرها و هنرمندان شاخص را معرفی کنند. الان که موزه دایر است اما خود هنرمندان گاهی مراجعه میکنند تا غرفهای در اختیار بگیرند. مدیریت اکونوموزه هم دربارهی هر هنرمند و کیفیت کاری انجام میدهد بررسی لازم را انجام میدهد و در صورت تایید، با هزینهی بسیار اندکی که در حد پول شارژ ماهانه است، غرفهها به هنرمندان عرضه میشود». او این اقدام را در راستای حمایت از هنر و هنرمندان صنایعدستی میداند.
نیاز اکونوموزه به تجهیزات سرمایشی و گرمایشی
در ادامه، سجادیان در پاسخ به این پرسش که فکر نمیکنید تهویهی بنا وضعیت مناسبی نداشته باشد؟ اظهار میکند: «معماری بنا طوری است که براساس اقلیم کرمان طراحی شده و غرفهها از این نظر، مشکل خاصی ندارند». وی میافزاید: «این بنا دو حیاط دارد که روباز است. حیاط اول را اما برای تامین امنیت بیشتر بنا مسقف کردهایم. شاید اگر هزینهی بیشتری داشتیم و سقف را به گونهای اجرا میکردیم که قابلیت باز و بسته شدن داشته باشد بهتر بود». سجادیان با اینحال میگوید: «نیاز به تجهیزات سرمایشی و گرمایشی داریم و اگر شهرداری در این زمینه حمایت کند میتوانیم ضعفها را رفع کنیم».
از نگهداری اکونوموزه غفلت نشود
مدیر اکونوموزه بانو حیاتی در پاسخ به کرمانشهر، جدیترین مشکل این بنای تاریخی را نگهداری از آن میداند و در اینباره اظهار میکند: «حفظ و نگهداری بناهای تاریخی، به اندازهی راهاندازی آن دارای اهمیت است و شهرداری باید نگاه مهربانانهتری به این مسئله داشته باشد تا بتوانیم نگهداری بهتری از این بنای 130 ساله داشته باشیم». او میافزاید: «مثلا در زمان بارندگی، با توجه به اینکه سقف این بنا پوشش مناسبی ندارد دچار نمزدگی میشود و بلافاصله این نمزدگی به داخل غرفهها نیز نفوذ میکند. در چنین مواقعی نیاز به اقدام عاجل و فوری است و وقتکُشی اصلا جایز نیست؛ تقاضای ما از شهرداری این است که دقتنظر بیشتری به این بنا داشته باشد تا از این اتفاقات پیشگیری بشود». وی ادامه میدهد: «در مرمت قسمتهای آسیبدیده نیز شهرداری باید سرعت عمل بالاتری داشته باشد». به گفتهی وی،یکی دیگر از نیازهای اکونوموزه حیاتی،حضور تعدادی پرسنل جوان نگهبان برای حفاظت و مراقبت فیزیکی از مجموعه است.
اکونوموزه حیاتی در مجموعهی بازار تاریخی کرمان و در یک بنای تاریخیای که زمانی بانک شاهنشاهی بوده راهاندازی شده است. پس از آن اما،در اختیاره اداره فرهنگ و صنایع مستظرفه وقت قرار گرفت.
از سال 1320 خورشیدی،این بنا به مدرسهای دخترانه تبدیل میشود که نام بانو بیبیجان حیاتی کرمانی،شاعر و ادیب را بر آن نهادهاند. بعد از تعطیلی مدرسه،بنا متروکه میشود تا اینکه در سال 93 مرمت و یکسال بعد،به اکونوموزهای تبدیل میشود که در اختیار شهرداری کرمان است.درهای اکونوموزه حیاتی همه روزه،حتی ایام تعطیل و روزهای دوشنبه باز است.ساعت کار آن، از 9 و نیم صبح تا یک ظهر و عصرها از ساعت پنج تا هشت است. ورودی آن نیز برای شهروندان ایرانی یکهزار و 500 تومان و برای گردشگران خارجی 10 هزار تومان است.سجادیان میگوید که ورودی برای بازنشستگان شهرداری،پرسنل شهرداری،خانوادههای شهدا و جانبازان و خانوادههای تحت پوشش بهزیستی و کمیتهامداد رایگان است.
اگر به اکونوموزه حیاتی رفتید،نوشیدن شربتهای سنتی را از دست ندهید؛چاشتخانهی بیبی علاوه بر عرضهی شربتهای گوارا با عرقیجات گیاهی،عصرانه و صبحانه هم دارد.