کودکان، سرمایۀ اجتماعی جامعه هستند و به‌عنوان شهروندان کوچک، سهمی در حیات و پویایی جامعۀ شهری دارند. برای حضور فعال و اجتماعی این شهروندان کوچک، معابر و اماکن عمومی چقدر ایمن هستند و فضای شهری چقدر به حضور اجتماعی کودکان اختصاص می‌یابد؟
کودکان کرمانی در معیارهای جهانی و حتی ملی، از بسیاری حقوق خود محروم‌اند. آن‌ها فضای آموزشی استاندارد ندارند، از اماکن فرهنگی ویژه بی‌بهره‌اند، جای امنی برای تفریح و بازی آن‌ها نیست و در کل، سرانۀ اندکِ فعالیت‌های اجتماعی کودکان، در شهر کرمان کاملاً مشهود است. داستان اخیر دو کودک کار گرچه تلخ و عذاب‌آور بود، اما نگاه‌های مسئولان و تصمیم‌گیران شهر را به‌سوی کودکان کرمان معطوف کرد. قدم اول را شهردار کرمان برداشت و شورای شهر نیز در جایگاه قانون‌گذاری خود، مبحثی به نام «شهر دوست‌دار کودک» را در کمیسیون فرهنگی و بانوان باز کرد. «شهر دوست‌دار کودک»، شهری است که نیازهای همه‌جانبۀ کودکان را در کانون توجه قرار داده و در راستای توسعه، مناسب‌سازی و بسترسازی کالبدی و اجتماعی جامعۀ شهری و حضور و فعالیت کودکان به سمتی پیش می‌رود تا شخصیت شهروندان آینده، در بستری مطلوب شکل بگیرد. اکنون مدیریت شهری کرمان، برای فراهم کردن بستری مناسب برای زیست کودکان و رشد و فعالیت آن‌ها بسیج شده و از نهادهای دولتی و مردمی طلب یاری کرده است.
چندی پیش شهر اصفهان، میزبان اولین کنفرانس شهر دوست‌دار کودک بود تا به‌طور رسمی به‌عنوان اولین شهر برای زندگی ایمن و شاد کودکان معرفی شود. شورای اسلامی شهر کرمان هم با درک اهمیت این موضوع، با شرکت رییس کمیسیون فرهنگی و بانوان شورا در این کنفرانس دو روزه، اولین قدم را برداشت و مصوبه‌ای برای نیل به «شهر دوست‌دار کودک» در دستور کار قرار داد.
شهرداری‌ها موظفند شهرها را برای زیست شاد کودکان مناسب‌سازی کند
رییس کمیسیون فرهنگی، هنری و بانوان شورا اسلامی شهر کرمان حضور در این‌گونه کنفرانس‌ها را مفید دانست و تأکید گفت: حضور مهمانانی از صندوق کودکان سازمان ملل(یونیسف)، شهردار شهر وایل راین آلمان، معاونان وزیر کشور، برخی شهرداران، معاونان فرهنگی و شهرسازی، رؤسای کمیسیون‌های فرهنگی اجتماعی شوراهای شهر و تشکل‌های فعال در حوزۀ کودکان و نوجوانان، از 31 استان و برگزاری کارگاه‌های آموزشی ویژه، فرصت گران‌بهایی بود تا مدیریت شهری کرمان نیز برای برگزاری دومین کنفرانس شهر دوست‌دار کودک، مدعی میزبانی شود.
زهرا ایرانمنش با اشاره به بند 6 و 21 ماده 55 قانون شهرداری‌ها در این زمینه گفت: با توجه به عضویت ایران در کنوانسیون حقوق کودکان و براساس مصوبۀ شورای عالی استان‌ها دربارۀ اجرای طرح «شهر دوست‌دار کودک»، شهرداری‌ها در تأسیس و احداث ساختمان‌های موردنیاز برای فضای بازی و تفریح کودکان و مناسب‌سازی و ایمن‌سازی معابر عمومی و فضاهای تفریحی و هم‌چنین حمایت از ایجاد مراکز رفاهی و بازی ویژۀ کودکان و شناسایی منابع، امکانات و ظرفیت‌های دولتی و مردمی و مشارکت خیران، مکلف شده تا شهرها را برای زیست شاد و ایمن کودکان مناسب‌سازی کند.
وی با بیان این‌که در کشورهای عضو کنوانسیون حقوق کودکان، باید حق حیات فرهنگی و هنری کودکان نیز محترم شمرده شود، گفت: کودکان به‌عنوان شهروندان کوچک، باید فرصتی برای شرکت در فعالیت‌های فرهنگی و هنری داشته باشند و بسترهای لازم برای بروز استعدادها و خلاقیت‌های خود به‌دست آورند.
اما کرمان چگونه می‌تواند شهر دوست‌دار کودک شود؟ شهری که از معابر عمومی نامناسب حتی برای بزرگ‌سالان رنج می‌برد و در اماکن عمومی‌اش، اتاقی برای مادر و کودک ندارد، شهری که از سینما و فیلم‌های ویژۀ کودکان و نوجونان به‌طور خاص محروم است و کودکانش کتابخانه‌ای برای اُنس گرفتن با یار مهربان ندارند، شهری که کودکان حاشیه‌نشینش مدرسه ندارند و کودکان مرکزنشینش هم، روی آسفالت حیاط مدارس فوتبال بازی می‌کنند؛ چگونه می‌تواند شهر دوست‌دار کودک شود؟ گویی اراده جمعی در مدیریت شهری کرمان شکل گرفته تا به این محرومیت‌ها و محدودیت‌ها پایان دهد.
زهرا ایرانمنش مشارکت کودکان در مدیریت شهری و برنامه‌ریزی و تأمین امنیت جسمی و روانی جهت حضور فعال و بانشاط آن‌ها در جامعۀ شهری را از اهداف اجرای شهر دوست‌دار کودک دانست و خاطرنشان کرد: وظیفۀ مسئولان و مدیران، تدوین اصول و فرایند مکان‌سنجی، برنامه‌ریزی و طراحی اماکن و فضاهای فعالیتیِ کودکان با ایجاد بازیکده‌های استاندارد، پارک‌های ترافیک، کارگاه‌های آموزشی و جشنواره‌های ویژۀ کودکان است.
به گفتۀ وی مناسب‌سازی و ارتقای کیفی فضاهای شهری، تعامل با دستگاه‌های اجرایی و هم‌فکری با تشکل‌های مدنی حامی کودکان در جهت پیشبرد اهداف و برنامه‌های «شهر دوست‌دار کودک»، باید مورد توجه همگان قرار گیرد.
رییس کمیسیون فرهنگی، هنری و بانوان شورای اسلامی شهر کرمان با بیان این‌که کودکان، جمعیت مفقودۀ جامعۀ شهری ما هستند، گفت: شرکت در کنفرانس شهر دوست‌دار کودک در اصفهان، می‌تواند شروع خوبی برای احقاق نیازهای کودکان کرمانی در زمینه‌های مختلف باشد.
ایرانمنش اراده لازم مسئولان کرمان به‌عنوان پهناورترین استان کشور و تنوع فرهنگی و زیستی آن را در اجرای این طرح بزرگ ضروری دانست و افزود: هم‌چنین ظرفیت بالای تعامل شورای اسلامی شهر کرمان با نهادهایی چون استانداری، آموزش و پرورش، بهزیستی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و قدرت رایزنی با نهادها و شخصیت‌های کشوری می‌تواند بهترین فرصت برای اجرای شهر دوست‌دار کودک در کرمان باشد.
باید نگاه‌مان را به سمت کودکان کرمانی سوق دهیم
وی نقش مدیریت شهری در فراهم کردن بستر حضور و فعالیت کودکان کرمانی را مهم ارزیابی و تأکید کرد: باید نگاه‌مان را به سمت کودکان کرمانی سوق دهیم و رنج محرومیت آن‌ها از فضاهای آموزشی، فرهنگی و تفریحی را کم کنیم.
رییس کمیسیون فرهنگی، هنری و بانوان شورای اسلامی شهر کرمان با بیان این‌که پیشنهاد می‌شود بخشی از پروژه‌های خدماتی و عمرانی شهرداری به کودکان کرمانی اختصاص یابد، افزود: این کمیسیون در اولین اقدام با دعوت از معاونان فرهنگی، خدمات شهری و شهرسازی شهرداری و هم‌چنین معاونت عمرانی استانداری، مقدمات اجرای شهر دوست‌دار کودک را در کرمان فراهم کرده و با تشکیل کارگاه‌های آموزشی شهروندی و حقوقی ویژۀ کودکان، ایمن‌سازی معابر عمومی، استانداردسازی فضاهای تفریحی و ایجاد و احداث اماکن آموزشی، فرهنگی و تفریحی متناسب با جمعیت کودکان کرمانی، برای برگزاری دومین کنفرانس ملی شهر دوست‌دار کودک آماده می‌شود.
این اتفاق اگر مسیر را درست بپیماید و به هدف نهایی برسد، هم می‌تواند خاطرۀ تلخ حذف کرمان از میزبانی جشنوارۀ فیلم کودک و نوجوان را از ذهن کرمانی‌ها پاک کند و هم شهری ایمن و پرنشاط برای کودکان‌شان بسازد. اما در این میان مدیران شهر کرمان باید با هم‌افزایی و جلب مشارکت‌های مردمی، اختیارات و امکانات دولتی را به این سمت گسیل کنند تا کرمان، میزبان دومین کنفرانس شهر دوست‌دار کودک شود و میزبان همیشگی برنامه‌ها و فعالیت‌های کودکانه بماند؛ میزبانی که مهمان‌نوازی‌اش شهرۀ جهانیان است.
فاطمه آرا
