خسته از کار روزانه به سمت خانه می‌روی. دلت می‌خواهد دمی در پناه سایه‌ی درختی یا در کنار باغچه‌ی پر گلی بنشینی و گرما و عطر چای را با سبزی درختان و زیبایی گل‌های حیاط گره بزنی. در گذشته خانه‌های مسکونی چنین بودند اما امروزه خانه‌های مسکونی آپارتمان شده‌اند، حیاطی ندارند که سبزه‌ای داشته باشند، به همین سبب بسیاری از شهروندان دوست دارند برای لذت بردن از تماشای سبزی درختان و زیبایی گل‌ها و برای کاهش اضطراب‌ها و استرس‌های روزانه به دامان طبیعت و فضاهای سبز شهری بروند. این جاست که اهمیت توجه به فضای سبز در زندگی پراضطراب شهری معنا پیدا می‌کند.
در پرونده‌ای دیگر از مجموعه پرونده‌های شهروندی، موضوع فضای سبز را مورد کنکاش قرار می‌دهیم و در اولین برگ این پرونده هم، نظرها و پیشنهادهای هم‌شهریان‌مان را می‌خوانیم.
از هم‌شهریان‌مان درباره‌ی اهمیت فضای سبز شهری و میزان رضایت‌شان از وضعیت کنونی شهرمان پرسیدیم.
آقا، 45 ساله، کارمند
کرمان استانی کویری است و همین فضای کویری باعث خستگی بیش‌تر می‌شود و شاید یکی از عوامل موثر بر افزایش آمار خشونت هم همین خستگی‌ها باشد. فضای سبز در شهر کمک می‌کند که میزان خستگی‌ها کم شود.
کرمان از لحاظ فضای سبز هم پیش‌رفت‌های خوبی داشته و امروزه در مناطق مختلف شهر پارک‌های زیبایی را می‌بینیم که برای استراحت، قدم زن و ورزش کردن بسیار مناسب هستند البته اشکالاتی هم دارند اما می‌توانیم به سرعت افزایش فضاهای سبز شهری نمره‌ی قبولی بدهیم.
اگر بخواهم با نگاه انتقادی به فضای پارک‌ها نگاه کنم اولین مساله نبود سرویس‌های بهداشتی مناسب در بسیاری از پارک‌ها است. حتی در یکی از پارک‌ها با اتفاق عجیبی مواجه شدم، پارک تازه افتتاح شده بود و مردم از فضای آن استفاده می‌کردند اما درب سرویس‌های بهداشتی آن کلا قفل بود. مردم زیادی هم برای تفریح آمده بودند اما بیش‌تر خانواده‌هایی که با فرزندان‌شان آمده بودند به همین دلیل دچار مشکل شدند.
خانم، 28 ساله، دانشجو
به نظر من سرانه‌ی فضای سبز کرمان کم است. اگر مسجد قایم را از نقشه‌ی کرمان حذف کنیم به نظرم به این نتیجه می‌رسیم که نسبت به وسعت شهر، فضای سبز کمی داریم. فضاهای سبز موجود هم پراکندگی عادلانه‌ای ندارند. در خیابان‌های انتهایی جاده‌ی تهران حتی فضای سبز کوچکی هم نداریم که بتوانیم برای ورزش به آن‌جا برویم در حالی‌که در بسیاری از مناطق با فاصله‌ی کم پارک‌ها و فضاهای سبز زیادی ایجاد شده است. نکته‌ی دیگر درمورد فضای سبز، زرد شدن چمن‌ها است. امیدوارم کارشناسان شهرداری برای این مشکل هم راه حلی پیدا کنند. چون با همه‌ی زحمتی که باغبانان می‌کشند باز هم در برخی از پارک‌ها، فضای سبز تبدیل به فضای زرد می‌شود.
اگر بخواهم نیمه‌ی پر لیوان را هم ببینم باید بگویم حفظ و نگهداری از جنگل قائم قابل تقدیر است. البته امیدواریم که شهرداری مانع از خیابان‌کشی‌های بیش‌تر در این منطقه شود و این جنگل سبز و زیبا را به همین شکل انبوه محافظت کند.
خانم، 35 ساله، کارشناس شهرسازی
در بیان کارکردهای فضای سبز شهری، یکی از نکاتی که به آن اشاره می‌کنند، استفاده از این فضاها برای افزایش فضای مناسب برای خرید و فروش در شهرها است. ما این نمونه را در پارک مجاور یخدان مویدی می‌بینیم که در طول سال با برپایی نمایشگاه‌ها، محلی برای تفریح همراه با کسب و کار می‌شود اما در پارک‌های دیگر این فضا کم‌تر دیده می‌شود یا اگر هم باشد دست فروش‌هایی هستند که ساماندهی نشده در حال خرید و فروش هستند. سامان دادن به این فضاها با این نگاه می‌تواند هم امنیت پارک‌ها را افزایش دهد و هم انگیزه‌ای باشد برای حضور بیش‌تر هم‌شهریان در پارک‌ها.
نکته‌ی دیگر در پارک‌ها نصب دستگاه‌های ورزشی است که در بسیاری پارک‌ها بدون هیچ‌گونه توضیحی فقط این وسایل را نصب کرده‌اند؛ در صورتی‌که استفاده از این وسایل برای بعضی از سالمندان مناسب نمی‌باشد. اگر در کنار این وسایل نوشته‌ای نصب شود که نحوه‌ی استفاده را آموزش بدهد بسیار مفید خواهد بود.
خانم، 55 ساله، خانه‌دار و خانم، 36 ساله، کارشناس ارشد
من از فضاهای سبز شهر راضی هستم. چون هر هفته چندین بار برای مهمانی‌های دورهمی به پارک‌های اطراف می‌رویم. تقریبا تمام پارک‌های شهر را دیده‌ام. طراحی پارک‌ها در کرمان زیبا است و به اندازه‌ی کافی جا برای تفریح خانواده‌ها وجود دارد. به نظر من زیاده‌روی در ساختن پارک‌ها یا سبز و پر درخت کردن شهر، باعث می‌شود که هویت کویری کرمان تغییر کند و این اصلا جالب نیست. ما باید هویت شهرمان را حفظ کنیم و در کنار آن فضاهایی هم برای تفریح خانواده‌ها فراهم کنیم. نکته‌ی دیگری که درباره‌ی فضای سبز باید بگویم مربوط به ما شهروندان می‌شود. نگهداری و مراقبت از این فضاها فارغ از شهرداری برعهده‌ی خود ما است. بارها دیده‌ام که مردم زباله‌هایشان را در فضاهای سبز حتی فضاهای سبز کوچک محلی رها می‌کنند. وقتی پارک کوچکی در محله‌ی ما احداث شده است، کافیست فقط چند خانواده رعایت نکنند و در هنگام تفریح زباله‌هایشان را جمع نکنند، با این کار حق باقی ساکنان و هم محله‌ای‌هایشان را ضایع می‌کنند؛ حالا بماند که در بعضی محله‌ها بعضی خانواده‌ها از گوشه و کناره‌های پارک برای ریختن زباله‌های منزل‌شان استفاده می‌کنند. این کوتاهی‌ها باعث می‌شود که فضاهای سبز شهرمان نازیبا شده و تلاش شهرداری‌ها بی‌اثر می‌شود.
من با حرف‌های ایشان درباره‌ی نقش شهروندان در حفظ زیبایی فضاهای سبز شهری موافقم. به نظرم برای تشویق شهروندان برای حفظ فضای سبز شهرمان باید از راهکارهای تشویقی استفاده کنیم، مثلا برای شهروندانی که اقدام به ایجاد فضای سبز در حیاط خانه‌ها، آپارتمان‌ها و محلات خود می‌کنند بسته‌های تشویقی در نظر گرفته شود یا این‌که شهرداری با اعمال برخی سیاست‌های تشویقی، شهروندان را در جهت نوسازی پارک‌های محله‌ای و نگهداری از آن‌ها ترغیب کند به عنوان مثال با تعیین یک روز در ماه به عنوان "روز حفظ پارک‌های محله‌ای" از ساکنان محله بخواهد در آن روز هر کدام یک نهال یا بوته‌ی گلی در پارک محله‌ی خود بکارند و برای تمیز کردن پارک محله‌ی خود و یا حتی پارک‌های بزرگ سطح شهر همکاری کنند. شهرداری با روش‌های این چنینی می‌تواند سرانه‌ی فضای سبز شهری را هم با هزینه‌ی اندکی افزایش دهد.
خانم، 40 ساله، کارمند
من از فضای سبز شهرمان راضی هستم اما بعضی اشکالات باعث می‌شود که برای استفاده از پارک‌های شهر با مشکل مواجه شویم؛ مثلا پیدا کردن جای پارک برای بعضی پارک‌ها سخت است. یا این‌که روشنایی بعضی پارک‌ها نامناسب است. چند شب قبل برای تفریح با خانواده به پارک مشاهیر رفته بودیم. چراغ‌های پارک یک در میان روشن بود و روشنایی آن‌ها بسیار کم بود؛ در حدی که حدود ساعت ده دیگر به سختی می‌توانستیم در بخش‌هایی از پارک قدم بزنیم. البته نکته‌ی مثبتی هم در این پارک وجود داشت. به دلیل مجاورت این پارک با موزه‌ی دفاع مقدس در هنگام اذان، نماز جماعت برگزار شد و تعداد زیادی از کسانی‌که در پارک بودند موفق شدند نمازشان را به جماعت اقامه کنند. یکی از نکات دیگری که به ذهن می‌رسد این است که چرا برای زیبایی پارک‌های سطح شهرمان از درخت‌های مثمری که با این آب و هوا سازگارند استفاده نمی‌شود. شهرداری برای حفظ و نگهداری این درختان هزینه‌های زیادی می‌پردازد؛ چرا از درختان ثمر ده استفاده نمی‌کند که هم جبران برخی از هزینه‌ها شود و هم فایده‌ای برای شهر داشته باشد.
آقا؛ 17 ساله، دانش‌آموز
امسال مسیر مدرسه تا خانه را پیاده می‌رفتم؛ متاسفانه در مسیر درختی که سایه داشته باشد وجود نداشت. تمام مسیر را در آفتاب بودی؛ در حالی‌که در برخی از استان‌های دیگر برای سایه‌اندازی در پیاده‌روها درختانی کاشته‌اند که باعث می‌شود شهروندان به پیاده‌روی تشویق شوند. حتی در بعضی پارک‌ها هم درختان را طوری هرس می‌کنند که سایه‌ی خوبی برای نشستن ندارند.
یک سوال هم برای من پیش آمده است؛ در بسیاری از پارک‌ها دیده‌ام که باغبان پارک شلنگ آب را روی سبزه‌ها و چمن‌ها رها می‌کند تا فضای پارک را آبیاری کند؟ این آب که استفاده می‌شود از کجا تامین می‌شود؟ با توجه به این‌که استان ما دچار کم‌آبی است آیا این مدل آبیاری باعث هدر رفتن آب نمی‌شود؟
به نظر من در شرایط بی‌آبی بیش‌تر به آب نیاز داریم تا فضای سبز؛ البته حتما برای کاهش میزان آب مورد نیاز برای سبز نگه‌داشتن فضاهای سبز شهری راهی وجود دارد اما در بدترین حالت، به نظرم باید اول نگران آب باشیم تا داشتن چمن‌های سبز در پارک‌ها.
این پرونده در شماره‌های بعد با خواندن نظرها و پیشنهادهای کارشناسان پیگیری می‌شود.
نجمه کامیابی
